S-400: పాక్ మిస్సైళ్లకు అడ్డుగా భారత 'సుదర్శన చక్రం'... ఏమిటీ ఎస్-400?
- పాక్ దాడులను ఎస్-400తో నిలువరించిన భారత్
- మధ్యలోనే పాక్ క్షిపణులను అడ్డుకుని పేల్చివేసిన ఎస్-400
- ఎస్-400... రష్యా తయారీ ఆయుధ వ్యవస్థ
- నాటో దేశాలకు కూడా సవాలుగా నిలిచిన గగనతల రక్షణ వ్యవస్థ
పొరుగుదేశం పాకిస్థాన్ మరోమారు తన దుందుడుకు వైఖరిని ప్రదర్శించగా, భారత వాయుసేన (ఐఏఎఫ్) సమర్థవంతంగా తిప్పికొట్టింది. గత రాత్రి పాకిస్థాన్ సైనిక దళాలు ఉద్రిక్తతలను పెంచేందుకు చేసిన ప్రయత్నాలను భారత వాయుసేన రష్యా నిర్మిత అత్యాధునిక ఎస్-400 గగనతల రక్షణ వ్యవస్థ (సుదర్శన చక్ర)తో విఫలం చేసింది.
భారత్ రంగంలోకి దించిన ఎస్-400 గగనతల రక్షణ వ్యవస్థను ప్రపంచంలోని అత్యంత ప్రమాదకరమైన భూమి నుంచి గాల్లోకి ప్రయోగించే (సర్ఫేస్-టు-ఎయిర్ మిస్సైల్ - SAM) వ్యవస్థల్లో ఒకటిగా పరిగణిస్తారు. ఈ వ్యవస్థ తన అపారమైన దూరశ్రేణి సామర్థ్యాల కారణంగా నాటో (NATO) సభ్య దేశాలకు కూడా ప్రధాన సవాలుగా మారింది. భారత్ తమకు చిరకాల మిత్రదేశం కావడంతో రష్యా వీటిని సరఫరా చేసింది.
ఎస్-400 వ్యవస్థ ప్రత్యేకతలు
ఎస్-400 క్షిపణి రక్షణ వ్యవస్థ ప్రపంచంలోనే అత్యంత ఆధునిక దీర్ఘశ్రేణి గగనతల రక్షణ వ్యవస్థలలో ఒకటిగా పేరుపొందింది. ఈ వ్యవస్థలో ప్రధానంగా మూడు భాగాలు ఉంటాయి: క్షిపణి ప్రయోగ వాహనాలు, శక్తివంతమైన రాడార్, ఒక కమాండ్ సెంటర్. ఇది విమానాలు, క్రూయిజ్ క్షిపణులు, వేగంగా దూసుకొచ్చే మధ్యంతర శ్రేణి బాలిస్టిక్ క్షిపణులను కూడా ఛేదించగలదు. దాదాపు అన్ని రకాల ఆధునిక యుద్ధ విమానాలను ఇది ఎదుర్కోగలదు.
ముఖ్యమైన విభాగాలు, సామర్థ్యాలు
ఈ వ్యవస్థ కమాండ్ అండ్ కంట్రోల్ సెంటర్ ద్వారా సమన్వయం చేయబడిన అనేక అధునాతన రాడార్లు మరియు క్షిపణి ప్రయోగ వాహకాలను కలిగి ఉంటుంది. దీని మల్టీఫంక్షన్ రాడార్ వ్యవస్థలో 92ఎన్2ఈ గ్రేవ్ స్టోన్ ట్రాకింగ్ రాడార్ మరియు 96ఎల్6 చీజ్ బోర్డ్ అక్విజిషన్ రాడార్ ముఖ్యమైనవి. ఇవి 360-డిగ్రీల నిఘాను అందిస్తూ, 600 కిలోమీటర్ల దూరంలోని లక్ష్యాలను కూడా గుర్తించగలవు. ఎస్-400 ఏకకాలంలో 300 వరకు లక్ష్యాలను ట్రాక్ చేయగలదు మరియు ఒకేసారి 36 ముప్పులను ఛేదించగలదు.
ఎస్-400 వ్యవస్థ అంచెలంచెలుగా రక్షణ కల్పించడానికి నాలుగు రకాల క్షిపణులను ఉపయోగిస్తుంది.
40ఎన్6: 400 కిలోమీటర్ల పరిధితో సుదూర లక్ష్యాలను ఛేదించగల దీర్ఘశ్రేణి క్షిపణి.
48ఎన్6: 250 కిలోమీటర్ల వరకు ప్రభావవంతమైన మధ్యశ్రేణి క్షిపణి.
9ఎం96ఈ మరియు 9ఎం96ఈ2: 40 నుంచి 120 కిలోమీటర్ల పరిధితో, వేగంగా కదిలే యుద్ధ విమానాలు మరియు కచ్చితత్వంతో కూడిన ఆయుధాలను నాశనం చేయగల స్వల్ప నుండి మధ్యశ్రేణి క్షిపణులు.
ఈ క్షిపణులు గంటకు సుమారు 17,000 కిలోమీటర్ల వేగంతో (మాక్ 14) ప్రయాణించే లక్ష్యాలను, అలాగే 10 మీటర్ల నుంచి 30 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో, అంతరిక్షపు అంచున ఉన్న బాలిస్టిక్ క్షిపణులను కూడా నిరోధించగలవు.
కార్యాచరణ సౌలభ్యం, వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యత
ఎస్-400 వ్యవస్థ అత్యంత సరళమైనది కావడంతో దీన్ని ఎక్కడైనా వేగంగా మోహరించవచ్చు. ప్రయాణంలో ఉన్నప్పుడు ఐదు నిమిషాల్లో మరియు స్టాండ్‌బై నుంచి 35 సెకన్లలో కార్యాచరణకు సిద్ధమవుతుంది. దీని లాంచర్ వాహనాలు భారీ ట్రైలర్లపై అమర్చబడి, రోడ్లపై గంటకు 60 కిమీ మరియు ఆఫ్-రోడ్‌లో గంటకు 25 కిమీ వేగంతో ప్రయాణించగలవు.
భారత్ రంగంలోకి దించిన ఎస్-400 గగనతల రక్షణ వ్యవస్థను ప్రపంచంలోని అత్యంత ప్రమాదకరమైన భూమి నుంచి గాల్లోకి ప్రయోగించే (సర్ఫేస్-టు-ఎయిర్ మిస్సైల్ - SAM) వ్యవస్థల్లో ఒకటిగా పరిగణిస్తారు. ఈ వ్యవస్థ తన అపారమైన దూరశ్రేణి సామర్థ్యాల కారణంగా నాటో (NATO) సభ్య దేశాలకు కూడా ప్రధాన సవాలుగా మారింది. భారత్ తమకు చిరకాల మిత్రదేశం కావడంతో రష్యా వీటిని సరఫరా చేసింది.
ఎస్-400 వ్యవస్థ ప్రత్యేకతలు
ఎస్-400 క్షిపణి రక్షణ వ్యవస్థ ప్రపంచంలోనే అత్యంత ఆధునిక దీర్ఘశ్రేణి గగనతల రక్షణ వ్యవస్థలలో ఒకటిగా పేరుపొందింది. ఈ వ్యవస్థలో ప్రధానంగా మూడు భాగాలు ఉంటాయి: క్షిపణి ప్రయోగ వాహనాలు, శక్తివంతమైన రాడార్, ఒక కమాండ్ సెంటర్. ఇది విమానాలు, క్రూయిజ్ క్షిపణులు, వేగంగా దూసుకొచ్చే మధ్యంతర శ్రేణి బాలిస్టిక్ క్షిపణులను కూడా ఛేదించగలదు. దాదాపు అన్ని రకాల ఆధునిక యుద్ధ విమానాలను ఇది ఎదుర్కోగలదు.
ముఖ్యమైన విభాగాలు, సామర్థ్యాలు
ఈ వ్యవస్థ కమాండ్ అండ్ కంట్రోల్ సెంటర్ ద్వారా సమన్వయం చేయబడిన అనేక అధునాతన రాడార్లు మరియు క్షిపణి ప్రయోగ వాహకాలను కలిగి ఉంటుంది. దీని మల్టీఫంక్షన్ రాడార్ వ్యవస్థలో 92ఎన్2ఈ గ్రేవ్ స్టోన్ ట్రాకింగ్ రాడార్ మరియు 96ఎల్6 చీజ్ బోర్డ్ అక్విజిషన్ రాడార్ ముఖ్యమైనవి. ఇవి 360-డిగ్రీల నిఘాను అందిస్తూ, 600 కిలోమీటర్ల దూరంలోని లక్ష్యాలను కూడా గుర్తించగలవు. ఎస్-400 ఏకకాలంలో 300 వరకు లక్ష్యాలను ట్రాక్ చేయగలదు మరియు ఒకేసారి 36 ముప్పులను ఛేదించగలదు.
ఎస్-400 వ్యవస్థ అంచెలంచెలుగా రక్షణ కల్పించడానికి నాలుగు రకాల క్షిపణులను ఉపయోగిస్తుంది.
40ఎన్6: 400 కిలోమీటర్ల పరిధితో సుదూర లక్ష్యాలను ఛేదించగల దీర్ఘశ్రేణి క్షిపణి.
48ఎన్6: 250 కిలోమీటర్ల వరకు ప్రభావవంతమైన మధ్యశ్రేణి క్షిపణి.
9ఎం96ఈ మరియు 9ఎం96ఈ2: 40 నుంచి 120 కిలోమీటర్ల పరిధితో, వేగంగా కదిలే యుద్ధ విమానాలు మరియు కచ్చితత్వంతో కూడిన ఆయుధాలను నాశనం చేయగల స్వల్ప నుండి మధ్యశ్రేణి క్షిపణులు.
ఈ క్షిపణులు గంటకు సుమారు 17,000 కిలోమీటర్ల వేగంతో (మాక్ 14) ప్రయాణించే లక్ష్యాలను, అలాగే 10 మీటర్ల నుంచి 30 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో, అంతరిక్షపు అంచున ఉన్న బాలిస్టిక్ క్షిపణులను కూడా నిరోధించగలవు.
కార్యాచరణ సౌలభ్యం, వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యత
ఎస్-400 వ్యవస్థ అత్యంత సరళమైనది కావడంతో దీన్ని ఎక్కడైనా వేగంగా మోహరించవచ్చు. ప్రయాణంలో ఉన్నప్పుడు ఐదు నిమిషాల్లో మరియు స్టాండ్‌బై నుంచి 35 సెకన్లలో కార్యాచరణకు సిద్ధమవుతుంది. దీని లాంచర్ వాహనాలు భారీ ట్రైలర్లపై అమర్చబడి, రోడ్లపై గంటకు 60 కిమీ మరియు ఆఫ్-రోడ్‌లో గంటకు 25 కిమీ వేగంతో ప్రయాణించగలవు.
