Iran: ఇజ్రాయెల్‌పై ఇరాన్ క్లస్టర్ బాంబు ప్రయోగం.. ఇంతకీ ఏంటీ క్లస్టర్ బాంబు?
- ఇజ్రాయెల్‌పై ఇరాన్ క్షిపణి దాడిలో క్లస్టర్ బాంబుల వినియోగం
- సాధారణ పౌరులకు తీవ్ర ముప్పు కలిగించే ఆయుధాలుగా గుర్తింపు
- గాలిలోనే పేలి, అనేక చిన్న బాంబులను వెదజల్లే క్షిపణులు
- పేలని చిన్న బాంబులు తర్వాత కూడా ప్రమాదకరంగా మారే అవకాశం
- అనేక దేశాలు నిషేధించినా, కొన్ని దేశాలు ఇంకా వినియోగిస్తున్న వైనం
ఇజ్రాయెల్‌పై ఇరాన్ నిన్న క్లస్టర్ బాంబులతో దాడి చేసిందన్న వార్తలు కలకలం రేపుతున్నాయి. ఇరాన్ క్లస్టర్ బాంబులతో తమపై దాడిచేసిందని ఇజ్రాయెల్ కూడా ఆరోపించింది. దాడుల్లో భాగంగా ఇరాన్ ప్రయోగించిన ఒక క్షిపణిలో క్లస్టర్ బాంబు వార్‌హెడ్ ఉందని ఇజ్రాయెల్ డిఫెన్స్ ఫోర్సెస్ (ఐడీఎఫ్) ధ్రువీకరించింది. ప్రస్తుత ఉద్రిక్తతల నేపథ్యంలో ఇటువంటి ఆయుధాలను ఉపయోగించడం ఇదే మొదటిసారని నివేదికలు తెలుపుతున్నాయి.
క్లస్టర్ బాంబు అంటే ఏమిటి?
క్లస్టర్ బాంబు అనేది ఒక విస్తారమైన ప్రాంతంలో అనేక చిన్న బాంబులను (వీటిని ‘సబ్‌మ్యునిషన్స్’ లేదా ఉప ఆయుధాలు అని కూడా అంటారు) విడుదల చేయడానికి రూపొందించిన ఆయుధం. ఇది ఒకే పెద్ద పేలుడుకు బదులుగా, గాలిలోనే ఎక్కువ ఎత్తులో తెరుచుకుని, లక్షిత ప్రదేశం అంతటా అనేక చిన్న పేలుడు పదార్థాలను వెదజల్లుతుంది.
ఇరాన్ దాడిలో క్షిపణి వార్‌హెడ్ భూమికి సుమారు ఏడు కిలోమీటర్ల ఎత్తులో పేలిందని, దీనివల్ల మధ్య ఇజ్రాయెల్‌లో ఎనిమిది కిలోమీటర్ల వ్యాసార్థంలో దాదాపు 20 సబ్‌మ్యునిషన్స్ చెల్లాచెదురుగా పడ్డాయని ఇజ్రాయెల్ సైన్యం ఆరోపించింది. ఈ సబ్‌మ్యునిషన్స్‌కు నిర్దేశిత లక్ష్యం ఉండదు, అవి స్వయంగా కదలలేవు. అవి కేవలం భూమిపై పడి, తాకిన వెంటనే పేలేలా రూపొందిస్తారు.
క్లస్టర్ బాంబులు ఎందుకు వివాదాస్పదం?
వీటి విచక్షణారహిత స్వభావం, పేలకుండా మిగిలిపోయే అవకాశం ఉన్నందున క్లస్టర్ బాంబులు వివాదాస్పదంగా మారాయి. చాలా సబ్‌మ్యునిషన్స్ భూమిపై పడిన వెంటనే పేలకపోవడం వల్ల, అవి క్రియాశీలంగా ఉండి, తెలియకుండా వాటి దగ్గరకు వచ్చే లేదా వాటిని తాకిన సాధారణ పౌరులకు తీవ్ర ప్రమాదం కలిగిస్తాయి.
"ఇవి విస్తృత ప్రాంతంలో విధ్వంసం సృష్టించే దారుణమైన ఆయుధాలు, ముఖ్యంగా జనావాస ప్రాంతాల్లో ఉపయోగిస్తే పరిస్థితి మరింత తీవ్రంగా ఉంటుంది. సంఘర్షణల తర్వాత మిగిలిపోయే పేలని ఆయుధాల సమస్యను ఇవి మరింత జటిలం చేస్తాయి" అని ఆయుధ నియంత్రణ సంఘం ఎగ్జిక్యూటివ్ డైరెక్టర్ డారిల్ కింబాల్ తెలిపారు.
ఇరాన్ వల్ల కలిగిన నష్టం ఏమిటి?
ఇరాన్ క్షిపణి నుంచి వెలువడిన సబ్‌మ్యునిషన్స్‌లో ఒకటి మధ్య ఇజ్రాయెల్‌లోని అజోర్ పట్టణంలో ఒక ఇంటిపై పడిందని, దీనివల్ల ఆస్తి నష్టం జరిగిందని ‘ది టైమ్స్ ఆఫ్ ఇజ్రాయెల్’ నివేదించింది. అయితే ప్రాణనష్టం గురించి ఎటువంటి సమాచారం లేదు
ఈ ఘటన అనంతరం ఇజ్రాయెల్ హోమ్ ఫ్రంట్ కమాండ్ ఎక్స్ ద్వారా ప్రజలకు భద్రతా సూచనలు జారీ చేసింది. "ఈ ఉదయం మేము ఒక క్షిపణి దాడిని ఎదుర్కొన్నాం, ఇది సాపేక్షంగా విస్తృత ప్రాంతంలో చిన్న ఆయుధాలను వెదజల్లే సామర్థ్యం కలిగి ఉంది. కొన్ని ఆయుధాలు భూమిపై పడి పేలకుండా ఉండిపోయే అవకాశం ఉంది. కింద పడిన వస్తువులను లేదా అనుమానాస్పద వస్తువులను తాకవద్దు. వెంటనే 100కు కాల్ చేయండి" అని హెచ్చరించింది.
క్లస్టర్ బాంబులు.. సంప్రదాయ క్షిపణులకు తేడా ఏమిటి?
సాధారణ బాలిస్టిక్ క్షిపణి ఒకే చోట కేంద్రీకృతమైన పేలుడును కలిగిస్తుంది, కానీ క్లస్టర్ ఆయుధాలు విధ్వంసాన్ని విస్తృత ప్రాంతంలో వ్యాపింపజేయడానికి రూపొందించబడ్డాయి. ప్రతి సబ్‌మ్యున్ తక్కువ శక్తివంతమైనదైనప్పటికీ, ఇటువంటి క్షిపణి ఇతర బాలిస్టిక్ క్షిపణి వార్‌హెడ్‌ల కంటే చాలా విస్తృత ప్రాంతానికి ముప్పు కలిగిస్తుందని సీనియర్ ఇజ్రాయెల్ సైనిక అధికారి ఒకరు ‘ది టైమ్స్ ఆఫ్ ఇజ్రాయెల్’కు తెలిపారు. ఇది జనసాంద్రత అధికంగా ఉన్న ప్రాంతాల్లో ప్రమాదకరంగా మారుతుందని, ఇక్కడ చిన్న సబ్‌మ్యునిషన్స్ పౌరులు, ఇళ్లు లేదా మౌలిక సదుపాయాలను దెబ్బతీసే అవకాశం ఉందని వివరించారు.
క్లస్టర్ బాంబులపై నిషేధం ఉందా?
2008 నాటి క్లస్టర్ ఆయుధాల నిషేధ ఒప్పందం (కన్వెన్షన్ ఆన్ క్లస్టర్ మ్యునిషన్స్) ఒక అంతర్జాతీయ ఒప్పందం. క్లస్టర్ బాంబుల వాడకం, నిల్వ, బదిలీ, ఉత్పత్తిని ఇది నిషేధిస్తుంది. మొత్తం 111 దేశాలు, 12 ఇతర సంస్థలు ఈ ఒప్పందంపై సంతకం చేశాయి. కానీ ఇరాన్, ఇజ్రాయెల్, అమెరికా వంటి కీలక సైనిక శక్తులు ఈ ఒప్పందంలో చేరడానికి నిరాకరించాయి.
2023లో చర్చల అనంతరం రష్యా దళాలకు వ్యతిరేకంగా రక్షణలో సహాయపడటానికి ఉక్రెయిన్‌కు అమెరికా క్లస్టర్ ఆయుధాలను సరఫరా చేసింది. రష్యా కూడా క్లస్టర్ ఆయుధాలను ఉపయోగించిందని కీవ్ ఆరోపిస్తోంది. ఇరాన్, ఇజ్రాయెల్ లాగే, అమెరికా.. రష్యా కూడా ఈ ఒప్పందంపై సంతకం చేయడానికి నిరాకరించాయి.
క్లస్టర్ బాంబు అంటే ఏమిటి?
క్లస్టర్ బాంబు అనేది ఒక విస్తారమైన ప్రాంతంలో అనేక చిన్న బాంబులను (వీటిని ‘సబ్‌మ్యునిషన్స్’ లేదా ఉప ఆయుధాలు అని కూడా అంటారు) విడుదల చేయడానికి రూపొందించిన ఆయుధం. ఇది ఒకే పెద్ద పేలుడుకు బదులుగా, గాలిలోనే ఎక్కువ ఎత్తులో తెరుచుకుని, లక్షిత ప్రదేశం అంతటా అనేక చిన్న పేలుడు పదార్థాలను వెదజల్లుతుంది.
ఇరాన్ దాడిలో క్షిపణి వార్‌హెడ్ భూమికి సుమారు ఏడు కిలోమీటర్ల ఎత్తులో పేలిందని, దీనివల్ల మధ్య ఇజ్రాయెల్‌లో ఎనిమిది కిలోమీటర్ల వ్యాసార్థంలో దాదాపు 20 సబ్‌మ్యునిషన్స్ చెల్లాచెదురుగా పడ్డాయని ఇజ్రాయెల్ సైన్యం ఆరోపించింది. ఈ సబ్‌మ్యునిషన్స్‌కు నిర్దేశిత లక్ష్యం ఉండదు, అవి స్వయంగా కదలలేవు. అవి కేవలం భూమిపై పడి, తాకిన వెంటనే పేలేలా రూపొందిస్తారు.
క్లస్టర్ బాంబులు ఎందుకు వివాదాస్పదం?
వీటి విచక్షణారహిత స్వభావం, పేలకుండా మిగిలిపోయే అవకాశం ఉన్నందున క్లస్టర్ బాంబులు వివాదాస్పదంగా మారాయి. చాలా సబ్‌మ్యునిషన్స్ భూమిపై పడిన వెంటనే పేలకపోవడం వల్ల, అవి క్రియాశీలంగా ఉండి, తెలియకుండా వాటి దగ్గరకు వచ్చే లేదా వాటిని తాకిన సాధారణ పౌరులకు తీవ్ర ప్రమాదం కలిగిస్తాయి.
"ఇవి విస్తృత ప్రాంతంలో విధ్వంసం సృష్టించే దారుణమైన ఆయుధాలు, ముఖ్యంగా జనావాస ప్రాంతాల్లో ఉపయోగిస్తే పరిస్థితి మరింత తీవ్రంగా ఉంటుంది. సంఘర్షణల తర్వాత మిగిలిపోయే పేలని ఆయుధాల సమస్యను ఇవి మరింత జటిలం చేస్తాయి" అని ఆయుధ నియంత్రణ సంఘం ఎగ్జిక్యూటివ్ డైరెక్టర్ డారిల్ కింబాల్ తెలిపారు.
ఇరాన్ వల్ల కలిగిన నష్టం ఏమిటి?
ఇరాన్ క్షిపణి నుంచి వెలువడిన సబ్‌మ్యునిషన్స్‌లో ఒకటి మధ్య ఇజ్రాయెల్‌లోని అజోర్ పట్టణంలో ఒక ఇంటిపై పడిందని, దీనివల్ల ఆస్తి నష్టం జరిగిందని ‘ది టైమ్స్ ఆఫ్ ఇజ్రాయెల్’ నివేదించింది. అయితే ప్రాణనష్టం గురించి ఎటువంటి సమాచారం లేదు
ఈ ఘటన అనంతరం ఇజ్రాయెల్ హోమ్ ఫ్రంట్ కమాండ్ ఎక్స్ ద్వారా ప్రజలకు భద్రతా సూచనలు జారీ చేసింది. "ఈ ఉదయం మేము ఒక క్షిపణి దాడిని ఎదుర్కొన్నాం, ఇది సాపేక్షంగా విస్తృత ప్రాంతంలో చిన్న ఆయుధాలను వెదజల్లే సామర్థ్యం కలిగి ఉంది. కొన్ని ఆయుధాలు భూమిపై పడి పేలకుండా ఉండిపోయే అవకాశం ఉంది. కింద పడిన వస్తువులను లేదా అనుమానాస్పద వస్తువులను తాకవద్దు. వెంటనే 100కు కాల్ చేయండి" అని హెచ్చరించింది.
క్లస్టర్ బాంబులు.. సంప్రదాయ క్షిపణులకు తేడా ఏమిటి?
సాధారణ బాలిస్టిక్ క్షిపణి ఒకే చోట కేంద్రీకృతమైన పేలుడును కలిగిస్తుంది, కానీ క్లస్టర్ ఆయుధాలు విధ్వంసాన్ని విస్తృత ప్రాంతంలో వ్యాపింపజేయడానికి రూపొందించబడ్డాయి. ప్రతి సబ్‌మ్యున్ తక్కువ శక్తివంతమైనదైనప్పటికీ, ఇటువంటి క్షిపణి ఇతర బాలిస్టిక్ క్షిపణి వార్‌హెడ్‌ల కంటే చాలా విస్తృత ప్రాంతానికి ముప్పు కలిగిస్తుందని సీనియర్ ఇజ్రాయెల్ సైనిక అధికారి ఒకరు ‘ది టైమ్స్ ఆఫ్ ఇజ్రాయెల్’కు తెలిపారు. ఇది జనసాంద్రత అధికంగా ఉన్న ప్రాంతాల్లో ప్రమాదకరంగా మారుతుందని, ఇక్కడ చిన్న సబ్‌మ్యునిషన్స్ పౌరులు, ఇళ్లు లేదా మౌలిక సదుపాయాలను దెబ్బతీసే అవకాశం ఉందని వివరించారు.
క్లస్టర్ బాంబులపై నిషేధం ఉందా?
2008 నాటి క్లస్టర్ ఆయుధాల నిషేధ ఒప్పందం (కన్వెన్షన్ ఆన్ క్లస్టర్ మ్యునిషన్స్) ఒక అంతర్జాతీయ ఒప్పందం. క్లస్టర్ బాంబుల వాడకం, నిల్వ, బదిలీ, ఉత్పత్తిని ఇది నిషేధిస్తుంది. మొత్తం 111 దేశాలు, 12 ఇతర సంస్థలు ఈ ఒప్పందంపై సంతకం చేశాయి. కానీ ఇరాన్, ఇజ్రాయెల్, అమెరికా వంటి కీలక సైనిక శక్తులు ఈ ఒప్పందంలో చేరడానికి నిరాకరించాయి.
2023లో చర్చల అనంతరం రష్యా దళాలకు వ్యతిరేకంగా రక్షణలో సహాయపడటానికి ఉక్రెయిన్‌కు అమెరికా క్లస్టర్ ఆయుధాలను సరఫరా చేసింది. రష్యా కూడా క్లస్టర్ ఆయుధాలను ఉపయోగించిందని కీవ్ ఆరోపిస్తోంది. ఇరాన్, ఇజ్రాయెల్ లాగే, అమెరికా.. రష్యా కూడా ఈ ఒప్పందంపై సంతకం చేయడానికి నిరాకరించాయి.