మీ మెదడు షార్ప్‌గా ఉండాలా?... ఈ 3 పనులు అస్సలు చేయొద్దు!
- మెదడు చురుకుదనానికి కొన్ని రోజువారీ అలవాట్లకు దూరంగా ఉండాలని నిపుణుల సూచన
- జీపీఎస్‌పై అతిగా ఆధారపడటం మెదడు జ్ఞాపకశక్తిని దెబ్బతీస్తుంది
- ఎనర్జీ డ్రింకులు తక్షణ శక్తినిచ్చినా, దీర్ఘకాలంలో మెదడు పనితీరుకు హానికరం
- వైద్యుడి సలహా లేకుండా మందులు ఎక్కువగా వాడటం ప్రమాదకరం
- చిన్న చిన్న మార్పులతో మెదడు ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరుచుకోవచ్చు
మన మెదడు అత్యంత శక్తివంతమైనది, సున్నితమైనది కూడా. సుమారు 1.3 కిలోల బరువుండే ఈ అవయవం నుంచే మన ఆలోచనలు, జ్ఞాపకాలు రూపుదిద్దుకుంటాయి. అయితే, మెదడును చురుగ్గా ఉంచుకోవడానికి ఎప్పుడూ కొత్త విషయాలు నేర్చుకోవడం లేదా ఒత్తిడికి గురిచేయడం మాత్రమే మార్గం కాదు. కొన్ని అనవసరమైన పనులకు దూరంగా ఉండటం కూడా అంతే ముఖ్యమని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
యూనివర్సిటీ ఆఫ్ మిచిగాన్‌కు చెందిన న్యూరాలజీ ప్రొఫెసర్ డాక్టర్ బైబింగ్ చెన్, మెదడు ఆరోగ్యం విషయంలో తాను కొన్ని విషయాలకు దూరంగా ఉంటానని, వాటిని ఇతరులు కూడా తెలుసుకోవాలని 'సీఎన్‌బీసీ మేక్ ఇట్' కు వివరించారు. రోజువారీ జీవితంలో చిన్న చిన్న మార్పులు చేసుకోవడం ద్వారా జ్ఞాపకశక్తి, ఏకాగ్రత, మెదడు దృఢత్వంపై సానుకూల ప్రభావం చూపవచ్చని ఆయన తెలిపారు.
జీపీఎస్‌పై అతిగా ఆధారపడవద్దు
డాక్టర్ చెన్ వీలైనంత వరకు జీపీఎస్ వాడకాన్ని తగ్గిస్తానని చెబుతున్నారు. లండన్ టాక్సీ డ్రైవర్లపై జరిపిన ఒక ముఖ్యమైన అధ్యయనంలో, నిరంతరం దారులను గుర్తుపెట్టుకోవడం వల్ల వారి మెదడులోని జ్ఞాపకశక్తికి కీలకమైన 'హిప్పోక్యాంపస్' భాగం ఇతరుల కంటే పెద్దదిగా, చురుగ్గా ఉన్నట్లు తేలింది. అదేవిధంగా, ప్రాదేశిక అవగాహన ఎక్కువగా ఉపయోగించే అంబులెన్స్ డ్రైవర్ల వంటి వృత్తులలో ఉన్నవారికి అల్జీమర్స్ వ్యాధి వచ్చే ప్రమాదం తక్కువగా ఉన్నట్లు గమనించారు.
మెదడు దారులను గుర్తుంచుకోవాల్సిన అవసరం లేనప్పుడు లేదా దృశ్య జ్ఞాపకశక్తిని ఉపయోగించనప్పుడు, ఆ నరాల మార్గాలు బలహీనపడతాయి. చిన్న చిన్న దారులను మనసులోనే ఊహించుకోవడం, ముఖ్యమైన ప్రదేశాలను గుర్తుంచుకోవడం లేదా మ్యాప్‌ను గీయడం వంటివి మెదడును చురుగ్గా ఉంచుతాయి.
ఎనర్జీ డ్రింకులకు దూరం
చక్కెర, కెఫిన్ అధికంగా ఉండే ఎనర్జీ డ్రింకుల పట్ల డాక్టర్ చెన్ హెచ్చరిస్తున్నారు. ఇవి తాత్కాలికంగా ఉత్సాహాన్నిచ్చినట్లు అనిపించినా, వీటిని అధికంగా తీసుకోవడం వల్ల నిద్రలేమి, ఆందోళన, కొన్ని తీవ్రమైన సందర్భాల్లో మూర్ఛలు కూడా రావచ్చని పరిశోధనలు వెల్లడిస్తున్నాయి. కొన్ని ఎనర్జీ డ్రింకులలో ఉండే టారిన్, బి-విటమిన్లు నియంత్రిత పరిమాణంలో ఉండకపోవచ్చు.
ఈ రసాయనాలు మెదడు సహజ పనితీరుకు అంతరాయం కలిగించి, దీర్ఘకాలంలో నిద్ర చక్రాన్ని దెబ్బతీయడంతో పాటు మానసిక గందరగోళానికి దారితీయవచ్చని ఆయన తెలిపారు. వీటికి బదులుగా, ఎండలో కాసేపు నడవడం, ఒక గ్లాసు నిమ్మరసం తాగడం లేదా శ్వాస వ్యాయామాలు చేయడం వంటివి మెదడుకు సహజంగా ఉత్తేజాన్నిస్తాయి.
ఓవర్-ది-కౌంటర్ మందుల మితిమీరిన వాడకం తగదు
కొన్ని సాధారణ మందులను తరచుగా వాడటం వల్ల కూడా సమస్యలు తలెత్తుతాయని డాక్టర్ చెన్ చెబుతున్నారు. ఉదాహరణకు, పెప్టో-బిస్మాల్ వంటి మందులను ఎక్కువగా వాడటం వల్ల కొందరిలో 'బిస్మత్ టాక్సిసిటీ' ఏర్పడి, మతిమరుపు వ్యాధి లక్షణాలు కనిపించాయట. అలాగే, ఆరోగ్యం కోసం జింక్ ఎక్కువగా తీసుకున్న కొందరు రోగులలో వెన్నుపాముకు కోలుకోలేని నష్టం వాటిల్లిన సందర్భాలున్నాయి.
సమస్య మందులతో కాదు, వాటిని దుర్వినియోగం చేయడంలోనే ఉంది. జలుబు మందుల వంటివి కూడా అతిగా వాడితే, ముఖ్యంగా వృద్ధులలో, జ్ఞాన పనితీరుపై ప్రభావం చూపుతాయి. లక్షణాలు స్వల్పంగా ఉన్నప్పుడు విశ్రాంతి, తగినంత నీరు తాగడం లేదా వైద్యుడు ఆమోదించిన ఇంటి నివారణలను ప్రయత్నించాలి. ఎప్పుడూ వైద్యులు సూచించిన మోతాదులోనే మందులు వాడాలి.
మెదడు ఆరోగ్యాన్ని తిరిగి పొందడం సులభమే
మెదడు శక్తిని పెంచుకోవడానికి ఖరీదైన సప్లిమెంట్లు లేదా ప్రత్యేకమైన పద్ధతులు అవసరం లేదు. న్యూరాలజిస్టులు తరచుగా సూచించే కొన్ని సాధారణ అలవాట్లు:
* ప్రతిరోజూ కనీసం 15 నిమిషాల పాటు ఏదైనా కొత్త విషయం చదవడం, ముఖ్యంగా నాన్-ఫిక్షన్ లేదా పజిల్స్ చేయడం.
* తెలియని దారులలో ప్రయాణించడం లేదా కొత్త భాషలు నేర్చుకోవడం వల్ల మెదడులోని ఉపయోగించని ప్రాంతాలు చురుగ్గా మారతాయి.
* రోజులో అప్పుడప్పుడు కాస్త విరామం తీసుకుని, ధ్యానం చేయడం, శ్వాస మీద దృష్టి పెట్టడం, చుట్టూ ఉన్న పరిసరాలను గమనించడం.
ఇటువంటి పద్ధతులు 'న్యూరోప్లాస్టిసిటీ'ని (మెదడు కొత్త కనెక్షన్‌లను ఏర్పరచుకునే సామర్థ్యం) ప్రేరేపిస్తాయి. నిజమైన మేధో బలం ఇక్కడే ఉందని నిపుణులు తెలియజేస్తున్నారు.
యూనివర్సిటీ ఆఫ్ మిచిగాన్‌కు చెందిన న్యూరాలజీ ప్రొఫెసర్ డాక్టర్ బైబింగ్ చెన్, మెదడు ఆరోగ్యం విషయంలో తాను కొన్ని విషయాలకు దూరంగా ఉంటానని, వాటిని ఇతరులు కూడా తెలుసుకోవాలని 'సీఎన్‌బీసీ మేక్ ఇట్' కు వివరించారు. రోజువారీ జీవితంలో చిన్న చిన్న మార్పులు చేసుకోవడం ద్వారా జ్ఞాపకశక్తి, ఏకాగ్రత, మెదడు దృఢత్వంపై సానుకూల ప్రభావం చూపవచ్చని ఆయన తెలిపారు.
జీపీఎస్‌పై అతిగా ఆధారపడవద్దు
డాక్టర్ చెన్ వీలైనంత వరకు జీపీఎస్ వాడకాన్ని తగ్గిస్తానని చెబుతున్నారు. లండన్ టాక్సీ డ్రైవర్లపై జరిపిన ఒక ముఖ్యమైన అధ్యయనంలో, నిరంతరం దారులను గుర్తుపెట్టుకోవడం వల్ల వారి మెదడులోని జ్ఞాపకశక్తికి కీలకమైన 'హిప్పోక్యాంపస్' భాగం ఇతరుల కంటే పెద్దదిగా, చురుగ్గా ఉన్నట్లు తేలింది. అదేవిధంగా, ప్రాదేశిక అవగాహన ఎక్కువగా ఉపయోగించే అంబులెన్స్ డ్రైవర్ల వంటి వృత్తులలో ఉన్నవారికి అల్జీమర్స్ వ్యాధి వచ్చే ప్రమాదం తక్కువగా ఉన్నట్లు గమనించారు.
మెదడు దారులను గుర్తుంచుకోవాల్సిన అవసరం లేనప్పుడు లేదా దృశ్య జ్ఞాపకశక్తిని ఉపయోగించనప్పుడు, ఆ నరాల మార్గాలు బలహీనపడతాయి. చిన్న చిన్న దారులను మనసులోనే ఊహించుకోవడం, ముఖ్యమైన ప్రదేశాలను గుర్తుంచుకోవడం లేదా మ్యాప్‌ను గీయడం వంటివి మెదడును చురుగ్గా ఉంచుతాయి.
ఎనర్జీ డ్రింకులకు దూరం
చక్కెర, కెఫిన్ అధికంగా ఉండే ఎనర్జీ డ్రింకుల పట్ల డాక్టర్ చెన్ హెచ్చరిస్తున్నారు. ఇవి తాత్కాలికంగా ఉత్సాహాన్నిచ్చినట్లు అనిపించినా, వీటిని అధికంగా తీసుకోవడం వల్ల నిద్రలేమి, ఆందోళన, కొన్ని తీవ్రమైన సందర్భాల్లో మూర్ఛలు కూడా రావచ్చని పరిశోధనలు వెల్లడిస్తున్నాయి. కొన్ని ఎనర్జీ డ్రింకులలో ఉండే టారిన్, బి-విటమిన్లు నియంత్రిత పరిమాణంలో ఉండకపోవచ్చు.
ఈ రసాయనాలు మెదడు సహజ పనితీరుకు అంతరాయం కలిగించి, దీర్ఘకాలంలో నిద్ర చక్రాన్ని దెబ్బతీయడంతో పాటు మానసిక గందరగోళానికి దారితీయవచ్చని ఆయన తెలిపారు. వీటికి బదులుగా, ఎండలో కాసేపు నడవడం, ఒక గ్లాసు నిమ్మరసం తాగడం లేదా శ్వాస వ్యాయామాలు చేయడం వంటివి మెదడుకు సహజంగా ఉత్తేజాన్నిస్తాయి.
ఓవర్-ది-కౌంటర్ మందుల మితిమీరిన వాడకం తగదు
కొన్ని సాధారణ మందులను తరచుగా వాడటం వల్ల కూడా సమస్యలు తలెత్తుతాయని డాక్టర్ చెన్ చెబుతున్నారు. ఉదాహరణకు, పెప్టో-బిస్మాల్ వంటి మందులను ఎక్కువగా వాడటం వల్ల కొందరిలో 'బిస్మత్ టాక్సిసిటీ' ఏర్పడి, మతిమరుపు వ్యాధి లక్షణాలు కనిపించాయట. అలాగే, ఆరోగ్యం కోసం జింక్ ఎక్కువగా తీసుకున్న కొందరు రోగులలో వెన్నుపాముకు కోలుకోలేని నష్టం వాటిల్లిన సందర్భాలున్నాయి.
సమస్య మందులతో కాదు, వాటిని దుర్వినియోగం చేయడంలోనే ఉంది. జలుబు మందుల వంటివి కూడా అతిగా వాడితే, ముఖ్యంగా వృద్ధులలో, జ్ఞాన పనితీరుపై ప్రభావం చూపుతాయి. లక్షణాలు స్వల్పంగా ఉన్నప్పుడు విశ్రాంతి, తగినంత నీరు తాగడం లేదా వైద్యుడు ఆమోదించిన ఇంటి నివారణలను ప్రయత్నించాలి. ఎప్పుడూ వైద్యులు సూచించిన మోతాదులోనే మందులు వాడాలి.
మెదడు ఆరోగ్యాన్ని తిరిగి పొందడం సులభమే
మెదడు శక్తిని పెంచుకోవడానికి ఖరీదైన సప్లిమెంట్లు లేదా ప్రత్యేకమైన పద్ధతులు అవసరం లేదు. న్యూరాలజిస్టులు తరచుగా సూచించే కొన్ని సాధారణ అలవాట్లు:
* ప్రతిరోజూ కనీసం 15 నిమిషాల పాటు ఏదైనా కొత్త విషయం చదవడం, ముఖ్యంగా నాన్-ఫిక్షన్ లేదా పజిల్స్ చేయడం.
* తెలియని దారులలో ప్రయాణించడం లేదా కొత్త భాషలు నేర్చుకోవడం వల్ల మెదడులోని ఉపయోగించని ప్రాంతాలు చురుగ్గా మారతాయి.
* రోజులో అప్పుడప్పుడు కాస్త విరామం తీసుకుని, ధ్యానం చేయడం, శ్వాస మీద దృష్టి పెట్టడం, చుట్టూ ఉన్న పరిసరాలను గమనించడం.
ఇటువంటి పద్ధతులు 'న్యూరోప్లాస్టిసిటీ'ని (మెదడు కొత్త కనెక్షన్‌లను ఏర్పరచుకునే సామర్థ్యం) ప్రేరేపిస్తాయి. నిజమైన మేధో బలం ఇక్కడే ఉందని నిపుణులు తెలియజేస్తున్నారు.